Netwerken
'Volop kansen voor de studenten
om met en van elkaar te leren'
Opleidingsschool: kweekvijver voor talent
Als opleidingsschool levert De Berkenschutse een belangrijke bijdrage aan het vergroten van de kennis en vaardigheden van mbo-, hbo- en wo-studenten ten aanzien van leerlingen met een extra onderwijs/ondersteuningsbehoefte. In 2022 deden zo’n twintig studenten ervaring op tijdens hun onderwijsstage op De Berkenschutse. Het ging om aankomende leerkrachten, onderwijsassistenten, pedagogisch medewerkers en vakdocenten. Maar ook om aankomend therapeuten en gedragswetenschappers.
De Berkenschutse heeft een partnerschap met de Fontys Hogeschool Kind en Educatie, waar veel van de stagiairs vandaan komen. Daarnaast werken we samen met de Fontys lerarenopleiding Flot, Fontys Academie voor Lichamelijke Opvoeding voor lo-docenten, Pabo De Kempel, mbo Summa opleidingen en hogescholen en universiteiten. Schoolopleiders Angela Pape en Albert Westerling van De Berkenschutse vormen een belangrijke schakel in het opleiden van de studenten. Samen met enthousiaste werkplekbegeleiders nemen zij de studenten onder hun hoede. “Wij bieden een rijke leeromgeving met een diversiteit aan leerplaatsen, leermomenten, leerprocessen en leerinhouden in de klas en daarbuiten”, vertelt Angela. “Daarnaast zijn er volop kansen voor de studenten om met en van elkaar te leren, om te leren samenwerken en te leren onderzoeken.”
Twee kanten
Een stage bij De Berkenschutse duurt een half jaar tot een jaar. Albert: “Het in huis halen van stagiaires past in onze visie van kennis halen en kennis delen. Het mes snijdt aan twee kanten. De studenten vormen een kweekvijver voor nieuw talent. Hun kennis en inzichten dragen, net als die van onze vaste medewerkers, bij aan verbetering van de onderwijskwaliteit. Via de stages kunnen we ons profileren als aantrekkelijk werkgever en als onderwijsexpertisecentrum.” Hij voegt eraan toe dat vanwege de arbeidsmarktsituatie en de krapte aan onderwijzend personeel het vinden, binden en boeien van stagiairs nog nooit zo belangrijk is geweest als nu. “Om studenten langer aan je te binden en om echte ambassadeurs te creëren is een optimale stage voor alle partijen van groot belang.”
Roeping
Het is geen uitzondering dat studenten die hiervoor geschikt zijn, na hun afstuderen in vaste dienst komen bij De Berkenschutse. Angela: “Onderwijs op De Berkenschutse is anders dan onderwijs op een reguliere school. Je werkt multidisciplinair en er is meer aandacht voor de leerling. Als startende leraar krijg je daarom nog eens een intern coachingstraject van drie jaar, zodat je niet alleen lesgeeft, maar rekening leert houden met de ondersteuningsbehoefte van de individuele leerling. Werken bij De Berkenschutse is een roeping. Het vraagt om een gedrevenheid die we terugzien in veel van onze stagiairs.”
Van stagiaire tot leerkracht
Fleur verliefd op speciaal onderwijs
“Ik werd verliefd op het speciaal onderwijs na mijn eerste kennismaking met De Berkenschutse. Dat was in mijn tweede jaar van de lerarenopleiding economie aan de Fontys Hogeschool in Tilburg. Sinds mijn afstudeerstage in juni 2022 werk ik vast op De Berkenschutse.” Aan het woord is Fleur der Kinderen. Ze geeft economie en ondernemen aan vierdejaars vmbo-leerlingen.
Fleur liep stage in het schooljaar 2021-2022. “Het was pittig, heel anders dan op een reguliere school. Maar ik werd heel warm ontvangen en dat maakte het verschil.” Fleur constateert dat je op de lerarenopleiding niet wordt voorbereid op het speciaal onderwijs. Hoe is ze daarmee omgegaan? “Het helpt om een onderzoekende houding te hebben, veel vragen te stellen. Ik kan bij iedereen in het team en bij mijn stagebegeleiders terecht. Samen met collega’s bedenken we plannen zodat leerlingen zich individueel kunnen ontwikkelen. Dat is het mooie hier; je moet inzoomen op de individuele leerling omdat je ze vanwege hun diagnoses niet kunt clusteren.”
Gelukkig
Fleur voelt zich helemaal op haar plek. “Omdat ik nog jong ben begrijp ik het schoolse van de leerlingen en de spanning die ze hebben. Ik kan dichtbij hen komen, met ze lachen en ze toch ook met gezag tegemoet treden. Het geeft me ontzettend veel plezier en voldoening als ik ze zie groeien. Daar word ik gelukkig van!”
Kers op de taart
Kennis delen tijdens Berkenbrein seminars
Als onderwijsexpertisecentrum deelt De Berkenschutse haar expertise met andere onderwijsprofessionals, onder andere via de Berkenbrein seminars. Tijdens de pandemie gebeurde dit online. Duidelijk werd dat live events de voorkeur hebben. En dat er meer draagvlak nodig was bij de organisatie van Berkenbrein. Reden om in 2022 de visie op Berkenbrein te herformuleren.
“De ervaring die we opdoen in de onderwijspraktijk gebruiken we om van te leren en om onderwijs te ontwikkelen”, vertelt afdelingsleider SO en domeinregisseur Expertise Ingeborg Westerhof-Veerman. “Vervolgens dragen we onze expertise uit om anderen, binnen en buiten de school, te inspireren. Dat leidt tot interactie met andere onderwijsprofessionals en tot nieuwe inzichten.”
Kwetsbaar
De Berkenbrein formule werkte jarenlang goed. Toch ontstond behoefte aan meer interactie en variatie in de wijze waarop ervaringen worden gedeeld. De organisatie lag bij een kleine groep van zo’n zeven collega’s. Dat maakte het Berkenbrein kwetsbaar. Dus werd gezocht naar een nieuwe opzet, waarbij meer collega’s betrokken zijn.
Mentale veerkracht
In juni 2022 werd de nieuwe opzet toegepast bij het seminar ‘Breinvriendelijk onderwijs begint bij jezelf’. Volgens Ingeborg was dit het juiste moment om aandacht te geven aan hoe we zorgen voor ons eigen brein. Centraal stond ‘mentale veerkracht’ en hoe je dit kunt aanwenden in het dagelijks leven. In inspirerende en activerende sessies gingen de deelnemers aan de slag met hun eigen mentale veerkracht. “We hebben gekozen voor een plenair gedeelte met een lezing over mentaal kapitaal en voor het eerst gespeeld met parallelsessies en workshops voor twee groepen”, vertelt Ingeborg. “Het was interactiever dan voorheen en de groep werd opgesplitst. De deelnemers vonden dit heel inspirerend.”
Breed en solide
Het was de bedoeling om tijdens het seminar in oktober de vertaalslag te maken naar breinvriendelijk onderwijs. “Collega’s werd gevraagd hun breinvriendelijke activiteiten in de klas te delen met de deelnemers, net zoals we ook onze interne professionaliseringscarrousel houden. Denk bijvoorbeeld aan bewegend leren, het inzetten van muziek als prikkelend middel, of activiteiten rondom slaap. De animo was groot. Zo ontstond een programma met twaalf breinvriendelijke onderwijsactiviteiten waar tientallen collega’s bij betrokken zijn. Om iedereen voldoende voorbereidingstijd te bieden, is dit seminar verplaatst naar maart 2023”, aldus Ingeborg. “De omslag is daarna gemaakt. De nieuwe basis is breed en solide. Ook in toekomstige seminars zullen Berkenbrein en school elkaar in beweging brengen. Het seminar is dan de kers op de taart waar we met zijn allen naar toe gaan werken.”
Onderzoek wijst uit: tevredenheid over LWOE is hoog
De samenwerking tussen zorg en onderwijs komt heel duidelijk tot zijn recht in het Landelijk Werkverband Epilepsie en Onderwijs (LWOE). Het LWOE is al bijna 40 jaar (2025) de ambulante organisatie voor advies- en expertisedeling op het gebied van epilepsie en verwante aandoeningen binnen het onderwijs in Nederland. Onze organisatie is nauw verbonden met de epilepsiescholen De Berkenschutse en De Waterlelie en de instituten Kempenhaeghe en SEIN.
Een van de acties uit 2022 was een tevredenheidsonderzoek onder ouders en leerlingen om inzichtelijk te maken of en welke meerwaarde de dienstverlening van het LWOE heeft. Uit het onderzoek blijkt dat ouders en leerlingen de begeleiding van het LWOE met een 8 – 8,5 waarderen. Ook onderwijsprofessionals zijn uiterst tevreden over de dienstverlening. Volgens Mario van Och, afdelingsleider ondersteunende en ambulante dienst, zijn de resultaten van het tevredenheidsonderzoek belangrijk. “We worden gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en dienen ons werk naar hen te verantwoorden. De financiële middelen zijn onontbeerlijk om leerlingen met epilepsie te kunnen blijven begeleiden.”
Samenwerking essentieel
Leerlingen die vanwege hun epilepsie en bijbehorende ondersteuningsbehoefte niet in het reguliere onderwijs kunnen functioneren, vinden een plek in De Berkenschutse. “Het LWOE biedt ambulante onderwijskundige begeleiding aan de grote groep leerlingen die wel regulier onderwijs kan volgen, maar daarbij wel extra ondersteuning nodig heeft”, aldus Mario. “En dat is mogelijk doordat we samenwerken in multidisciplinaire teams. Medisch psychologen kijken naar de effecten van de epilepsie op het cognitief functioneren het kind, neurologen naar het epilepsiebeeld. Samen met het ambulante onderwijskundig begeleidingsteam kijken we hoe het kind het best kan worden geholpen in de klas. In deze - hele sterke - zorgpaden is vanwege het wisselend beloop van epilepsie het essentieel dat het LWOE nauw samenwerkt met medisch behandelteams in de ziekenhuizen.”
Meer weten over het tevredenheidsonderzoek?
'Mede door het LWOE heeft mijn dochtertje de kans gekregen om normaal naar het basisonderwijs te kunnen gaan. Dankzij het LWOE weet de school nu hoe ze met haar epilepsie om moeten gaan.'
De coronacrisis had in 2022 geen noemenswaardig effect op het aantal aanmeldingen en uitgevoerde scholingsactiviteiten. In het kader van ambulante onderwijskundige begeleiding was het LWOE betrokken bij in totaal 2316 leerlingen.
De Berkenschutse internationaal op de kaart
