David Heyne en LANS-team:

Een match made in heaven

Als onderzoeker verdiende David Heyne zijn sporen op het gebied van schoolverzuim en schoolaanwezigheid. De uit Australië afkomstige universitair hoofddocent verbonden aan Deakin Universiteit in Melbourne en freelancer op het gebied van schoolaanwezigheid werkt nauw samen met het LANS (Leerlingen Allemaal Naar School) team van De Berkenschutse. Een gesprek over de vruchtbare samenwerking tussen wetenschap en praktijk.

David onderzoekt onder andere de effectiviteit van interventies voor schoolweigeraars; in het bijzonder bij adolescenten die angstig zijn om naar school te gaan. Eerder Australisch onderzoek toonde aan dat cognitieve gedragstherapie (CGT) effectief bleek te zijn voor 90% van de kinderen in de basisschoolleeftijd, maar minder voor adolescenten op de middelbare school. Hij ontwikkelde daarom samen met GZ-psycholoog Floor Sauter het @schoolprotocol, een CGT voor schoolweigering bij adolescenten. Deze behandelmethode was voor GZ psychologen Evelyne Karel en Cynthia Defourny van De Berkenschutse zo’n zes jaar geleden aanleiding om contact met hem op te nemen. De samenwerking was een feit.

Hoe ziet de samenwerking met LANS er uit?

“Na de kennismaking hebben we onze krachten gebundeld. Floor en ik ondersteunen Evelyne en Cynthia door ze toegang te geven tot de materialen en we helpen met de implementatie van het @school-protocol. We komen maandelijks bij elkaar om ervaringen uit te wisselen en te brainstormen. Het is een hele positieve ervaring om met hen samen te werken. Het zijn open, nieuwsgierige professionals die willen leren hoe je denkt en werkt in een wetenschappelijke omgeving maar het tegelijkertijd willen kunnen toepassen in de praktijk. Uit alles wat zij doen blijkt hun passie voor de leerlingen en hun families.”

Waarom is de samenwerking met LANS zo belangrijk?

“In de wetenschappelijke onderzoeken waarbij ik betrokken ben doen we vaker onderzoek in een omgeving waar ideale condities heersen. Deelnemers worden geselecteerd en sommigen, bijvoorbeeld jongeren met autisme, worden regelmatig uitgesloten omdat het autisme de uitkomsten van het onderzoek mogelijk beïnvloedt. Binnen LANS wordt gekeken hoe het er in de dagelijkse praktijk aan toegaat, onder soms minder ideale onderzoekscondities. Niemand wordt uitgesloten, iedereen die het moeilijk vindt om naar school te gaan vanwege emotionele stress, en die baat zou kunnen hebben bij de @schoolbehandeling kan deelnemen.”

Wat betekent dit voor de deelnemers aan de studie?

“In het protocol zoals wij dat ontwikkeld hebben voor onderzoek in de wetenschappelijke wereld zijn we vrij rigide over het aantal behandelsessies. Binnen LANS is er veel meer flexibiliteit als het gaat om interventies. Er wordt sneller gereageerd op de individuele behoeften van de deelnemers.”

Zijn er nog andere verschillen?

“Zeker. In de wetenschappelijke wereld werken onderzoekers met psychologen die veel training hebben gehad in het protocol. Bovendien is er toezicht op wekelijkse basis. In de praktijk bij LANS was de training in het protocol minder intensief en er is minder frequent supervisie. We onderzoeken nu of het protocol kan worden uitgerold zonder dat veel geld moet worden geïnvesteerd in training.”

Welke ontwikkelingen zie je als het gaat om schoolaanwezigheid?

“Er bestaat een interventiemodel in de vorm van een piramide, te weten het Multi-Dimensional Multi System of Supports (MD-MTSS) model. Op het onderste niveau vind je de universele interventies die alle leerlingen meemaken. Het middelste niveau is voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben omdat ze ontluikend verzuim tonen. Het bovenste, kleinste niveau is voor leerlingen die intensieve ondersteuning vereisen, bij voorbeeld omdat ze chronisch of ernstig afwezig zijn. Toen ik begon met mijn onderzoekswerk, ging al mijn aandacht naar het bovenste niveau. Maar de laatste vijf jaar zie je een verschuiving naar het onderste niveau. Er is meer aandacht voor schoolaanwezigheid en het aantrekkelijker maken van naar school gaan.”

Welke rol speelt het International Network for School Attendance (INSA) hierbij?

“Als mede-oprichter van dit netwerk ben ik blij dat LANS zich hierbij heeft aangesloten. LANS heeft een proactieve rol gespeeld in de verschuiving van focus op alleen schoolweigering naar het bevorderen van schoolaanwezigheid. Ze zijn betrokken bij de ontwikkeling en presentatie van workshops over schoolaanwezigheidsteams waarmee alle niveaus van de piramide kunnen worden geadresseerd.”

Welke inzichten zijn er verworven dankzij de samenwerking?

“We hebben veel discussies gehad over de flexibiliteit die het LANS-team in de praktijk moet toepassen. Dat heeft mijn blik verbreed en me nog meer inzicht gegeven in het werk van professionals ‘On the Frontline for Attendance’. Als wetenschapper heb ik een andere kijk gekregen op hoe interventies moeten worden aangepast om ze werkbaar te maken. Verder vind ik het belangrijk om verdere analyses te doen om te ontdekken of het @school-protocol ook toepasbaar is in minder dan ideale omstandigheden. Om te kijken voor welke subgroepen het effectief is en voor welke niet. Of we het nog meer moeten aanpassen voor bijvoorbeeld leerlingen met autisme. Er blijft nog veel meer te overdenken en te onderzoeken. En dat hoop ik ook samen met het LANS-team te kunnen doen.”

Masterclass time + care = schoolattendance

In dit artikel deelt Marianka Theunissen, stagiaire gedragswetenschapper, de belangrijkste hoogtepunten van de masterclass ‘time+care=schoolattendance’ door dr. Carolyn Gentle-Genitty. Carolyn is hoogleraar en assistent-vicepresident aan de Indiana University in de Verenigde Staten. Als deskundige op het gebied van schoolaanwezigheid maakt ze ook deel uit van het directiecomité van INSA (International Network for School Attendance). We zijn zeer vereerd en trots dat ze speciaal voor De Berkenschutse een masterclass heeft samengesteld over schoolaanwezigheid en de aftrap heeft verzorgd voor deze bijzondere Awareness Week.

In de masterclass neemt de bevlogen en enthousiaste Carolyn je mee in de belangrijke lessen bij schoolaanwezigheid. Ze benadrukt het belang van gezamenlijke inzet op schoolaanwezigheid om een verschil te maken voor leerlingen, zoals ze zelf zegt, "elke dag, overal". Een cruciaal aspect dat ze in deze masterclass benadrukt, is tijd. Ze pleit voor verandering in het schoolsysteem door niet alleen te focussen op leerresultaten, maar ook op het integreren van zorg in het schoolsysteem. Het is van belang dat leerlingen het gevoel hebben dat er om hen wordt gegeven, dat er tijd en zorg aan hen wordt besteed.

Ervaringsverhalen

De masterclass belicht ervaringsverhalen van verschillende leerlingen van de Berkenschutse, waardoor we het effect van schoolafwezigheid op de leerling goed kunnen begrijpen. Hierbij wordt benadrukt dat schoolafwezigheid niet alleen een impact heeft op het academische aspect, maar ook op de emotionele verbondenheid van de leerling met school, leeftijdsgenoten en leerkrachten.

In de masterclass wordt benadrukt dat schoolmedewerkers ervoor kunnen zorgen dat leerlingen zich verbonden voelen met school en zich gehoord voelen door leerkrachten. Volgens Carolyn is het van groot belang om te investeren in de connectie tussen leerlingen en school, zelfs als leerlingen vaak afwezig zijn. Het systeem als geheel, inclusief leerlingen, ouders, leerkrachten en het schoolsysteem, moet betrokken worden bij het vinden van oplossingen. Een systematische benadering van schoolaanwezigheid is essentieel, waarbij specifiek de barrières voor schoolgang moeten worden aangepakt, met de zorg en verbondenheid van de leerling met school als centraal punt.

Begrepen

Carolyn onderstreept dat het bevorderen van schoolaanwezigheid wordt vergemakkelijkt wanneer een leerling zich begrepen voelt. Ze moedigt aan leerlingen te ondersteunen en hulp aan te bieden waar nodig. Naast het verkrijgen van inzicht in deze waardevolle lessen tijdens de masterclass, behandelt ze ook vragen vanuit onze school. Dit geeft een diepgaander begrip van hoe we haar essentiële principes in het onderwijs op de Berkenschutse kunnen implementeren om schoolaanwezigheid te bevorderen.

Deze masterclass biedt een grondig begrip van cruciale factoren bij het bevorderen van schoolaanwezigheid voor onze leerlingen. Het benadrukt hoop, succes en een toekomstvisie, evenals het belang van het integreren van zorg in ons schoolsysteem als onderliggende factor.

Nederlands congres schoolaanwezigheid:

Geïnspireerd aan de slag!

Hoe kun je de aanwezigheid van leerlingen op school stimuleren en omgaan met schoolverzuim? Op 16 en 17 november 2023 vond het Nederlands Congres Schoolaanwezigheid plaats in Eindhoven, waar we diepgaand ingingen op dit onderwerp.

Naast enkele vooraanstaande sprekers konden de meer dan 450 deelnemers kiezen uit zestig interactieve sessies. De behandelde onderwerpen varieerden van preventie, thuiszitten, afstandsonderwijs, inclusiviteit, kansenongelijkheid, hoogbegaafdheid, partnerschap met ouders, autisme, jeugdhulp op school, praktijkvoorbeelden uit de regio tot diverse modellen en benaderingen om schoolaanwezigheid te bevorderen. Een groep jongeren nam ook actief deel aan het programma, waarbij hun ervaringsverhalen een diepe indruk op ons allen maakten.

Grote opkomst

Het enthousiasme en de relevantie van het onderwerp werden weerspiegeld in de grote opkomst van deelnemers, met een indrukwekkende aanwezigheid van meer dan 95%! Deelnemers spraken ook van een uitermate goede sfeer waarin ervaringen met elkaar werden gedeeld en de vertaling van wetenschap naar praktijk volop onderwerp van gesprek was.

Workshops

Als mede-organisator van dit congres speelde De Berkenschutse niet alleen een rol bij het opzetten van het congres, maar leverde ook diverse bijdragen. Als expertisecentrum hecht De Berkenschutse veel waarde aan het vergaren van nieuwe kennis en het delen van kennis en ervaringen. Verschillende medewerkers namen met enthousiasme deel aan het congres en deelden hun ervaringen door middel van presentaties en workshops. Gymleraren Rik Ruremonde, Joost Cuijpers en Jasper Leuverink verzorgden bijvoorbeeld een workshop waarbij de deelnemers actief sportief werden betrokken. Ze lieten zien dat we, door het verhogen van gelukshormonen en het verminderen van stresshormonen, kunnen bijdragen aan een veilig en gelukkig schoolklimaat, waardoor het geluk en zelfvertrouwen van de leerlingen worden vergroot. Ook deelden ze tips voor het veilig en gestructureerd verlopen van een gymles en voor het klaslokaal. Ellen Maes en haar samenwerkingspartner Theo Bruekers gaven een workshop waarin de onderwijsdriehoek van school, ouders en kind centraal stond. Ze benadrukten daarbij dat zij het kind beschouwen als een individu met eigen autonomie en nieuwsgierigheid. Hierbij zien zij zowel de verantwoordelijkheid van ouders als van de school om in te spelen op wat het kind nodig heeft, zodat het trouw blijft aan zichzelf.

Lessen geleerd

Cynthia Defourny en Evelyne Karel lichtten de behandelaanpak binnen LANS (Leerlingen Allemaal Naar School) toe en benadrukten hoe wetenschap, zorg en onderwijs elkaar aanvullen binnen LANS. In een workshop deelden Jasmijn Bracke, Cathelijne Venrooij en Judith Dona de tien belangrijkste lessen die zijn geleerd in de LANS-behandelingen bij leerlingen met ASS en schoolweigering. Samen met de samenwerkingsverbanden uit Eindhoven en Helmond organiseerde De Berkenschutse een verbindend wereldcafé waarin bediscussieerd werd hoe er in de regio gezamenlijk de slag naar de praktijk gemaakt kan worden. Evelyne gaf uitleg over een van de onderzoeken binnen haar PhD genaamd ‘On the Frontline for Attendance’ en zij sloot het congres af door een sessie te leiden waarin wetenschappers en professionals uit de onderwijspraktijk met elkaar in gesprek gingen. Tijdens deze ‘Talk it over’ sessie werden er waardevolle bruggen geslagen tussen wetenschap en de onderwijspraktijk. De medewerkers van De Berkenschutse die aanwezig waren zullen ongetwijfeld alle opgedane inspiratie tijdens het congres meenemen en integreren in hun werk op school.

Het Nederlands Congres Schoolaanwezigheid is een initiatief van De Berkenschutse, Ingrado, NJI, Kennisnetwerk Schoolaanwezigheid, Adviesraad Eigenwijsheid, samenwerkingsverband VO Noord-Kennemerland en de Twentse Belofte.

Een greep uit de quotes van medewerkers

"It takes rebels to raise a child."

"Luisteren om te begrijpen, niet om te beantwoorden."

"Onderwijs als begeleiding bij het voorbereiden op volwassenheid."

“Laten we elkaar zien zonder te hoeven kijken.”

“Verbetering ontstaat in verbinding, échte oprechte verbinding.”

“Luister naar de jongere.”

"Wanneer we elkaars perspectieven omarmen, zoals hier gebeurde tijdens

het congres, dan is de impact daarvan in de praktijk enorm!"

“Celebrating (small) successes brings hapiness for life.”

“Technologie is een instrument; echt contact en tijd nemen is waar het om gaat.”

Het Nederlands Congres Schoolaanwezigheid is een initiatief van De Berkenschutse, Ingrado, NJI, Kennisnetwerk Schoolaanwezigheid, Adviesraad Eigenwijsheid, samenwerkingsverband VO Noord-Kennemerland en de Twentse Belofte.